Το ροχαλητό και η αντιμετώπισή του, αποτελεί ένα συνηθισμένο πρόβλημα τόσο για τον/την ασθενή όσο και για τον/την σύντροφο του και στις περισσότερες των περιπτώσεων δεν υποδηλώνει την ύπαρξη παθολογικού προβλήματος. Υπολογίζεται το 40% των ανδρών και το 20% των γυναικών ροχαλίζουν, ιδιαίτερα όταν κοιμούνται ανάσκελα, μετά από ένα βαρύ γεύμα ή μετά από την κατανάλωση αλκοόλ ή καπνού. Η αντιμετώπιση του ροχαλητού αποτελεί μια από τις πιο συχνές αιτίες επίσκεψης στον Ωτορινολαρυγγολόγο.
Τι είναι το ροχαλητό;
Το ροχαλητό αποτελεί τον ήχο που παράγεται από τις ταλαντώσεις των μυικών τοιχωμάτων του φάρυγγα όταν υπάρχει απόφραξη σε οποιαδήποτε σημείο της αναπνευστικής οδού από τη μύτη μέχρι το λάρυγγα. Επιβαρυντικοί παράγοντες για το ροχαλητό αποτελούν ο αυξημένος δείκτης βάρους σώματος (παχυσαρκία), η ηλικία 40 ετών, το ανδρικό φύλο, διαιτητικές συνήθειες όπως αλκοόλ και κάπνισμα, ανατομικές διαταραχές της αναπνευστικής οδού (σκολιωτικόρινικό διάφραγμα, υπερτροφικές αμυγδαλές, κρεατάκια, ρινικοί πολύποδες κ.α), χρήση ηρεμιστικών φαρμάκων ή οι διαταραχές λειτουργίας του θυρεοειδούς αδένα κ.α.
Πότε όμως είναι επικίνδυνο το ροχαλητό;
Όταν κατά τη διάρκεια του ροχαλητού διακοπεί η ροή του αέρα για τουλάχιστον 10 δευτερόλεπτα, αυτό αποτελεί επεισόδιο άπνοιας και υποδηλώνει την ύπαρξη μίας σοβαρής παθολογικής διαταραχής που ονομάζεται Σύνδρομο Υπνικής Άπνοιας. Ο/η σύντροφος του/της ασθενούς αντιλαμβάνεται το επεισόδιο άπνοιας ως πολύ έντονο ροχαλητό με απότομη διακοπή της αναπνοής που μπορεί να οδηγήσει σε αφύπνιση του ασθενούς.
Το σύνδρομο υπνικής άπνοιας αποτελεί σοβαρή διαταραχή καθώς ο οργανισμός δεν προσλαμβάνει το απαραίτητο οξυγόνο και αναγκάζεται η καρδιά, ως αντλία αίματος- οξυγόνου, να αυξήσει το ρυθμό της (ταχυκαρδία) και να αυξήσει την παροχή αίματος (υπέρταση) για να ανταποκριθεί στο ρόλο της. Η έλλειψη του απαραίτητου οξυγόνου και η αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα διεγείρει το κέντρο αφύπνισης στον εγκέφαλο του ασθενούς, προκειμένου να επέλθει φυσιολογική ροή αέρα. Έτσι ο ασθενής βιώνει ένα φαύλο κύκλο ύπνου αφύπνισης με τελικό αποτέλεσμα την υπνηλία-κούραση κατά τη διάρκεια της ημέρας, αδυναμία συγκέντρωσης, απώλεια μνήμης και άλλα συμπτώματα με σοβαρές συνέπειες σε επαγγελματικό, κοινωνικό και προσωπικό επίπεδο. Υπέρταση, καρδιακή αρρυθμία, νεφρικές δυσλειτουργίες, καρδιακή ανεπάρκεια ή εγκεφαλικό επεισόδιο συχνά έχουν ως αρχική αιτία το σύνδρομο απνοιών.
Αντιμετώπιση του ροχαλητού: πώς μπορεί να με βοηθήσει ο γιατρός μου;
H Ωτορινολαρυγγολογική εξέταση είναι απαραίτητη σε κάθε ασθενή που ροχαλίζει και που αναφέρει συμπτώματα υπνικής άπνοιας. Κύριο μέλημα του Ωτορινολαρυγγολόγου αποτελεί η ανάδειξη οποιασδήποτε απόφραξης της ροής του αέρα από τη μύτη έως το επίπεδο του λάρυγγα. Ενδεικτικά, η σκολίωση του ρινικού διαφράγματος ή/και υπερτροφία των ρινικών κογχών απαιτούν τη χειρουργική αποκατάσταση τους. Σε περίπτωση υπερτροφίας των παρίσθμιων αμυγδαλών, πάχυνση των τοιχωμάτων της υπερώας ή/και της σταφυλής απαιτείται φαρυγγοπλαστική.
Η συνύπαρξη του ροχαλητού με συμπτώματα υπνικής άπνοιας, με κυριότερα την πρωινή κόπωση ή υπνηλία, απαιτούν τη διερεύνηση του συνδρόμου Υπνικής Άπνοιας από Πνευμονολόγο. Η μελέτη ύπνου είναι αυτή που θα βεβαιώσει ή απορρίψει την ύπαρξη των απνοιών και θα παρέχει πληροφορίες σχετικά με την έκταση και τη βαρύτητα τους. Η κύρια θεραπεία του συνδρόμου υπνικής άπνοιας είναι η χρήση ειδικής συσκευής παροχής οξυγόνου κατά τη διάρκεια του ύπνου (Αναπνευστική συσκευή θετικής πίεσης ή C-PAP).
Πρωταρχικός στόχος του θεράποντα ιατρού ειναι η προσεκτική διαγνωστική εκτίμηση του συμπτώματος του ροχαλητού και η διάκριση του “αθώου” από το “επικίνδυνο” ροχαλητό της υπνικής άπνοιας.
Το ροχαλητό αποτελεί πολυπαραγοντικό σύμπτωμα και στις περισσότερες φορές απαιτεί τη διόρθωση περισσότερων παραγόντων που συντελούν στη γένεση του.Έτσι σε πολλούς ασθενείς απαιτείται η αλλαγή τρόπου ζωής και συνηθειών, όπως διακοπή καπνίσματος και απώλεια βάρους, και σε κάποιους άλλους απαιτείται η αποκατάσταση της απόφραξης στο ανώτερο αναπνευστικό.
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι οι επεμβάσεις άρσης της απόφραξης στη μύτη και το φάρυγγα του ασθενούς έχουν πρωταρχική θέση σε ασθενείς με “αθώο” ροχαλητό και όχι στους ασθενείς με ροχαλητό και σύνδρομο απνοιών. Φυσικά και σε έναν ασθενή με σύνδρομο υπνικής άπνοιας η αποκατάσταση της όποιας απόφραξης θα έχει σημαντική θετική επίδραση αλλά η κύρια θεραπεία παραμένει η συσκευή θετικής πίεσης.
