Ο ύπνος αποτελεί καταλυτικής σημασίας παράγοντα για την ανάπτυξη των παιδιών, καταλαμβάνοντας 10-12 ώρες της καθημερινότητας τους. Το σύνδρομο υπνικής άπνοιας είναι μια διαταραχή του ύπνου κατά την οποία η αναπνοή διακόπτεται, ανά τακτά χρονικά διαστήματα, για μερικά δευτερόλεπτα, συνήθως έξι στην περίπτωση των παιδιών.
Αν και δεν είναι ιδιαίτερα συνήθης στα παιδιά –υπολογίζεται πως το ποσοστό εμφάνισης της είναι μόλις 3% στις ηλικίες μεταξύ 2 και 8 ετών- όταν εμφανίζεται δεν πρέπει οι γονείς να την αγνοήσουν, αφού, πέρα από τις βραχυπρόθεσμες συνέπειες της, μπορεί να έχει και μακροπρόθεσμο αντίκτυπο, επηρεάζοντας την ανάπτυξη του παιδιού και προκαλώντας την εμφάνιση καρδιοαγγειακών και ενδοκρινολογικών νοσημάτων, αλλά και παχυσαρκίας.
Στα παιδιά το σύνδρομο υπνικής άπνοιας είναι συνήθως απόρροια της απόφραξης του ανωτέρου τμήματος του αεραγωγού, που προκαλείται είτε από διογκωμένες αμυγδαλές είτε από υπερτροφία αδενοειδών εκβλαστήσεων, τα λεγόμενα «κρεατάκια» ή και από τα δύο μαζί. Έτσι η άπνοια χαρακτηρίζεται ως αποφρακτική. Μάλιστα, όσο περισσότερη προσπάθεια κάνει το παιδί να αναπνεύσει τόσο επιδεινώνεται η απόφραξη. Άλλα αίτια μπορεί να είναι η μεγάλη γλώσσα, η μικρή κάτω γνάθος, συγγενείς στενώσεις του λάρυγγα ή των ρινικών κοιλοτήτων και το σύνδρομο Down.
Σύνδρομο υπνικής άπνοιας και συμπτώματα
Ποια είναι όμως τα συμπτώματα του συνδρόμου υπνικής άπνοιας που πρέπει να χτυπήσουν «καμπανάκι» στους γονείς;
-Ασυνήθιστες θέσεις ύπνου, όπως να κοιμάται επάνω στα χέρια και τα γόνατα ή σε θέση υπερέκτασης του λαιμού.
–Υπερβολική εφίδρωση τη νύχτα.
-Νυχτερινή ενούρηση.
–Έντονο ροχαλητό (τουλάχιστον τις 3 νύχτες/εβδομάδα).
-Διακοπτόμενος ύπνος.
–Πρωϊνοί πονοκέφαλοι.
-Ημερήσια αναπνοή από το στόμα και δυσκολία στην κατάποση.
-Προς τα έσω κίνηση του θώρακα κατά την εισπνοή.
-Νωθρότητα ή υπνηλία, που συχνά παρερμηνεύονται ως τεμπελιά στην τάξη.
–Κακές σχολικές επιδόσεις.
-Διαταραχές μάθησης και συμπεριφοράς.
Αν και το ροχαλητό είναι ένα από τα συμπτώματα του συνδρόμου, δεν σημαίνει πως αν το παιδί ροχαλίζει θα εμφανίσει υπνική άπνοια. Έτσι μελέτες έχουν δείξει πως ενώ ένα 10% θα εμφανίσει ροχαλητό, μόνο το 3% θα διαγνωστεί με υπνική άπνοια.
Οι συνέπειες
Πέραν της επιδείνωσης της ποιότητας ζωής που φέρνει η υπνική άπνοια στα παιδιά, μπορεί να γίνει και παράγοντας κινδύνου για καρδιοαγγειακές και ενδοκρινολογικές παθήσεις. Είναι ενδεικτικό ότι παιδιά που πάσχουν από το σύνδρομο έχουν αυξημένη αρτηριακή πίεση και εμφανίζουν διαταραχές στη λειτουργία της δεξιάς και αριστερής κοιλίας. Επίσης υπάρχει κίνδυνος, αν και πολύ μικρός, να εμφανίσουν πνευμονική υπέρταση. Μακροπρόθεσμη συνέπεια της υπνικής άπνοιας μπορεί να είναι και ο σακχαρώδης διαβήτης, ειδικά όταν συνυπάρχει και με την παχυσαρκία.
Πάντως, ενώ η παχυσαρκία είναι παράγοντας κινδύνου για την υπνική άπνοια στους ενήλικες, στα παιδιά ο ρόλος της μειώνεται, καθώς μόνο δύο στα δέκα παιδιά που εμφανίζουν τη διαταραχή αυτή είναι παχύσαρκα.
Πώς αντιμετωπίζεται
Δύο είναι οι τρόποι για την αντιμετώπιση του συνδρόμου υπνικής άπνοιας. Ο πρώτος είναι η συντηρητική θεραπεία μέσω φαρμάκων όπως τα ενδορινικά στεροειδή, τα οποία μπορούν να αυξήσουν τη βατότητα της ρινικής οδού, μειώνοντας ως ένα βαθμό το μέγεθος των αδενοειδών εκβλαστήσεων. Ωστόσο η συντηρητική θεραπεία έχει αποτέλεσμα μόνο σε ήπιες μορφές υπνικής άπνοιας.
Ο δεύτερος είναι ο χειρουργικός. Άλλωστε, με δεδομένο ότι η υπετροφία των αμυγδαλών και των αδενοειδών εκβλαστήσεων είναι οι βασικοί λόγοι για την παιδική υπνική άπνοια, οι επεμβάσεις της αμυγδαλεκτομής και της αδενοειδεκτομής θεωρούνται ως η ιδανικότερη λύση για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση της υπνικής άπνοιας στα παιδιά είναι ιδιαίτερα σημαντική, προκειμένου να αποφευχθούν σοβαρότερα προβλήματα που μπορεί να προκαλέσει στο μέλλον.
