Συχνά αναζητώντας τη θεραπεία σε ένα πρόβλημά μας, μπορεί να υπερβάλλουμε και αντί να το λύσουμε, να το εντείνουμε. Η φαρμακευτική ρινίτιδα είναι ένα παράδειγμα του πώς μπορεί η θεραπεία να μετατραπεί σε νόσο. Η χρήση αποσυμφορητικών σπρέι για διάστημα μεγαλύτερο των 7-10 ημερών προκαλεί τη φαρμακευτική ρινίτιδα, που αποτελεί έναν φαύλο κύκλο ρινικής συμφόρησης- χρήσης αποσυμφορητικών-προσωρινής ανακούφισης. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα είδος «εθισμού», καθώς ο ασθενής δεν αντιλαμβάνεται ότι η αποσυμφόρηση είναι μεν ανακουφιστική, αλλά προσωρινή και ότι κάθε φορά το μπούκωμα επανέρχεται όλο και πιο έντονο. Γι΄αυτό και η σύσταση για χορήγηση των ουσιών αυτών είναι πάντοτε για διάστημα μικρότερο των 7 ημερών.
Μπούκωμα και φαρμακευτική ρινίτιδα
Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν νιώσει τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους έντονο μπούκωμα και καταρροή, που μπορεί να οφείλονται σε ένα κοινό κρυολόγημα ή συνάχι, σε οξεία ή χρόνια ρινοκολπίτιδα (ιγμορίτιδα), σε αλλεργική ρινίτιδα κ.α. Η διακοπή της φυσιολογικής ροής του αέρα μέσα από τη μύτη αποτελεί πολύ ενοχλητικό και δυσάρεστο σύμπτωμα, που πολλές φορές προκαλεί εκνευρισμό, κεφαλαλγία, αίσθημα βάρους στα αυτιά κ.α.
Για όλους αυτούς τους λόγους συνιστάται η χρήση αποσυμφορητικών σπρέι ή σταγόνων που έχουν ως βάση ουσίες (οξυμεταζολίνη, ξυλομεταζολίνη, φαινυλεφρίνη κ.α) οι οποίες προκαλούν αγγειοσυστολή των διατεταμένων αρτηριδίων του ρινικού βλεννογόνου, με αποτέλεσμα αποσυμφόρηση και ελάττωση των εκκρίσεων. Η άμεση ανακούφιση που χαρίζουν τα αποσυμφορητικά σπρέι είναι ο βασικός λόγος του εθισμού, σε συνδυασμό με το ότι συνήθως δεν γνωρίζουμε τις παρενέργειες της κατάχρησής τους. Η χρήση των αποσυμφορητικών σπρέι για περισσότερες από επτά ημέρες έχει ως συνέπεια η αγγειοσυσπαστική τους ουσία να έχει τελικά βλαπτική επίδραση στον ρινικό βλεννογόνο.
Μάλιστα, πέραν του εθισμού που κρατά δέσμιο τον ασθενή, η φαρμακευτική ρινίτιδα μπορεί να οδηγήσει σε υπερτροφία των ρινικών κογχών, σε ρινορραγίες, ενώ μεταξύ των παρενεργειών έχουν αναφερθεί η υπέρταση, η ταχυκαρδία και οι αρρυθμίες.
Φαρμακευτική ρινίτιδα: Ποια είναι η θεραπεία;
Στις περισσότερες των περιπτώσεων το πρώτο θεραπευτικό βήμα για τη φαρμακευτική ρινίτιδα είναι η «απεξάρτηση» του ασθενούς από τη χρήση των αποσυμφορητικών σπρέι υπό τις οδηγίες του θεράποντος ωτορινολαρυγγολόγου, μέσω της χορήγησης κυρίως στεροειδών, της πραγματοποίησης ρινικών πλύσεων και πολλές φορές της χρήσης αντιισταμινικών σκευασμάτων.
Σε δεύτερη φάση απαιτείται η εκτίμηση του αρχικού προβλήματος που οδήγησε στην κατάχρηση των αποσυμφορητικών ουσιών, δηλαδή αν ο ασθενής πάσχει από χρόνια ρινοκολπίτιδα (ιγμορίτιδα), αλλεργική ρινίτιδα, υπερτροφία των ρινικών κογχών, σκολιωτικό ρινικό διάφραγμα κ.α και φυσικά η ανάλογη αντιμετώπιση του.
Είναι τα κορτιζονούχα σπρέι εξίσου επικίνδυνα;
Η απάντηση είναι όχι. Τα ρινικά στεροειδή έχουν σαφώς λιγότερες παρένεργειες, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για μεγάλα χρονικά διαστήματα και μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό της χορηγούμενης κορτιζόνης απορροφάται στη συστηματική κυκλοφορία.
Η φαρμακευτική ρινίτιδα προκαλείται μόνο από αποσυμφορητικά σπρέι;
Όχι, καθώς μια σειρά άλλων φαρμάκων, κυρίως αντιυπερτασικών και ψυχιατρικών, μπορεί να προκαλέσει ανάλογες βλάβες στον ρινικό βλεννογόνο.
Ακολουθούμε ευλαβικά τις οδηγίες του ωτορινολαρυγγολόγου και δεν χρησιμοποιούμε αποσυμφορητικά χωρίς συνταγή. Μετά την ολοκλήρωση της επταήμερης θεραπείας κόβουμε μαχαίρι τα σπρέι, ακόμα κι αν δεν έχουμε απαλλαγεί από τη ρινική συμφόρηση. Επισκεπτόμαστε και πάλι τον γιατρό μας, για να καθοδηγήσει στα επόμενα βήματά μας.
Και βέβαια, αν διαπιστώσουμε πως η ρινική συμφόρηση επιμένει και δεν είναι αποτέλεσμα ενός κρυολογήματος ή μιας ρινίτιδας, θα πρέπει να αναζητήσουμε τα αίτιά της, που μπορεί να ποικίλουν από ένα στραβό ρινικό διάφραγμα μέχρι ρινικούς πολύποδες, ώστε να τα αντιμετωπίσουμε οριστικά και να μην χρειαστούμε ξανά τα ρινικά σπρέι.
